Eurostat, Europejski Urząd Statystyczny, opublikował raport „Warunki życia w Unii Europejskiej”. Prezentuje on dane dotyczące ludności, jak również warunków mieszkaniowych. Publikacja oparta jest na badaniach statystycznych, spisie powszechnym przeprowadzonym w państwach UE i EFTA w 2011 roku, oraz szerokim przeglądzie i analizą danych, znajdujących się w zasobach Eurostatu. Raport opisuje kwestie zaludnienia i warunków zamieszkiwania. Demografia z kolei wpływa na rynek nieruchomości, a rosnący udział osób starszych kształtuje liczbę gospodarstw domowych.
Raport przedstawia analizę zasobów mieszkaniowych biorąc pod uwagę czas ich powstania. W większości państw unijnych najwięcej mieszkań zostało zbudowanych w okresie powojennym (1946-1980). Jest to około 40-50% zasobów Niemczech, państwach bałtyckich, Grecji, na Węgrzech, w Finlandii i Szwecji. Udział ten wzrasta do 50-60% Włoszech, Słowacji, Bułgarii i Rumunii. Niektóre państwa, takie jak Irlandia, Grecja , Hiszpania, Cypr czy Portugalia, dysponują zasobami, które w 43% powstały po 1980 roku.
Od tych średnich dotyczących wieku mieszkań zasadniczo odbiega sytuacja w stolicach państw unijnych. Ponad połowa mieszkań w Kopenhadze, Paryżu, Londynie i Brukseli zostało zbudowanych przed 1946 rokiem. Również 1/5 całego zasobu mieszkaniowego w stolicach Irlandii, Chorwacji i Polski powstały w okresie 2001 – 2011, w porównaniu ze stolicami Belgii, Danii, Niemiec i Francji , gdzie w tym samym czasie powstało ich mniej niż 5%.
Średnia wielkość mieszkań odzwierciedla gęstość zaludnienia jak również relacje pomiędzy ceną gruntów, dystrybucją mieszkań i przychodów oraz wielkością zasobów mieszkaniowych dostępnych w drodze najmu bądź na własność. W 2012 roku średnia wielkość mieszkania na Cyprze, w Beneluksie, Portugalii, i Danii jest stosunkowo duża. Znacznie mniejsze mieszkania są na ogół we wschodniej części wspólnoty i państwach bałtyckich. Średnia powierzchnia jest zasadniczo większa na obszarach wiejskich w porównaniu do obszarów miejskich.
W odniesieniu do średniej liczby osób przypadającej na jedno gospodarstwo domowe, w 2011 roku, w Oslo i Paryżu, ponad połowa mieszkań była zajmowana przez jedną osobę. Skala mieszkań zajmowanych przez sześć osób lub więcej była zdecydowanie niższa w stolicach europejskich. Aczkolwiek w Hiszpanii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Belgii, średnia krajowa dotycząca lokali zamieszkiwanych przez sześciu lub więcej mieszkańców, była niższa w porównaniu do średniej w stolicach tych państw.
Wiele regionów Unii Europejskiej cierpi na niedostatek mieszkań. W 2011 roku średnio 15,8% mieszkań pozostawało niezamieszkanych. Wiele regionów, w których pozostawały niezamieszkałe zasoby poniżej 5%, było położonych w Wielkiej Brytanii, Bremie i Hamburgu w Niemczech i pięciu regionach duńskich. W niektórych rejonach w 2011 roku, ponad 50 % zasobów było pustych. Więcej niż połowa z nich znajdowała się w Grecji, trzy regiony Hiszpanii i Chorwacji, dwa we Włoszech i Portugalii, i po jednym w Belgii, Francji i na Malcie.
Istotne różnice miedzy europejskimi rynkami nieruchomości można zauważyć w odniesieniu do praw własności nieruchomości (proporcje pomiędzy najemcami a właścicielami). Zasadniczo zauważalny jest wzrost liczby właścicieli mieszkań, z przewagą mieszkań (domów) zajmowanych przez jedną rodzinę.
W 2013 roku 70 % gospodarstw domowych w UE należało do prywatnych właścicieli. Największy odsetek właścicieli odnotowano we państwach bałtyckich i wschodnich regionach Unii Europejskiej. Ponad 90% mieszkań w Rumunii, na Litwie i Słowacji ma prywatnych właścicieli. Najwięcej mieszkań wynajmowanych jest w Niemczech ( 47,4), Austrii (42,7%) i Danii (37,9%).
W 2103 roku około 42,7% obywateli Unii Europejskiej było właścicielami mieszkań nie obciążonych hipoteką lub pożyczkami hipotecznymi, podczas gdy liczba właścicieli zamieszkujących obciążone nieruchomości sięgała 27,3 % liczby mieszkańców. Poniżej średniej europejskiej znajdują się właściciele z państw bałtyckich i Europy wschodniej, podczas gdy z hipoteką boryka się 61,4 % Szwedów, 60 % Holendrów. Ten niski odsetek mieszkań wolnych od obciążeń w przypadku członków UE - państw postsocjalistycznych, bądź postsowieckich, wynika z polityki prywatyzacji realizowanej na początku lat 90. Wówczas z rozmachem przenoszono na dotychczasowych najemców prawa własności do nieruchomości należących do państwa.
Zróżnicowane są również koszty utrzymania mieszkań. Dla gospodarstw domowych o niskich dochodach, w 2013 koszty utrzymania pochłaniały 71 % rozporządzalnych dochodów. W Danii było to 60,1 %, podczas gdy w Niemczech i Holandii, w tej samej grupie, wynosiły około połowy dochodów netto. Najwyższa liczba mieszkań przeludnionych znajduje się w Rumunii (23 %), poniżej 1% dotyczy to mieszkań w Belgii, Holandii i Finlandii.
Przeszło jedna dziesiąta mieszkańców Unii Europejskiej nie jest zadowolona z warunków mieszkaniowych. Skala jest zróżnicowana – od 3,6 % w Holandii do 26,3 % w Danii.
Grzegorz Dobrowolski
Wiceprezydent PFRN, członek zarządu CEPI
Ekspert Polskiej Federacji Rynku Nieruchomości
